بازتاب فابل‌های ازوپ در حکایات مثنوی

مثنوی معنوی دربرگیرنده گونه‌ای از داستان‌‌ است که از لحاظ موضوع و شخصیّت، غالباً از نوع تمثیلی به شمار می­آید و از درون‌مایه تعلیمی، اخلاقی و یا عرفانی برخوردار است. پاره‌ای از این ‌داستان‌ها، چه در ساختار کلّی و چه در درون‌مایه، شباهت به افسانه‌های ازوپ دارند. برای انجام این تحقیق، ابتدا تمامی داستان‌های ازوپ مورد ارزیابی قرار گرفت و در میان آن­ها، هفده داستان با داستان‌های مثنوی مشابهت‌های پیدا و پنهان داشت که آن­ها را در این پژوهش با یکدیگر مقایسه نمودیم. نتیجه مقایسه حاکی از شباهت ساختاری پنج داستان از مثنوی با افسانه­های ازوپ است که تردیدی در اقتباس آن­ها از ازوپ دیده     نمی‌شود چراکه این داستان‌ها منطبق با فابل‌های ازوپ مطرح شده‌اند و تفاوت‌های آشکاری با دیگر نمونه‌های مشابه در ادب فارسی و عربی دارند. در شش داستان نیز با وجود دخل و تصرّف مولانا در تغییر شخصیّت­های داستان، نتایج به گونه­ای است که احتمال اقتباس را نمی­توان نادیده گرفت. در شش مورد آخر هم نتایج افسانه­های ازوپ در ابیات حکیمانه مولانا به­گونه­ای آمده که اگر نشان از اقتباس نداشته باشد نشان­دهنده تجربه­های مشترک بشری، احساسات همسان و معرفت مشترک انسانی است.